Blog: Nú doorpakken

Als je het Financiële Dagblad, de Volkskrant en het NRC moet geloven, is technologie tegenwoordig helemaal ‘hot’ in Nederland.

Series artikelen over technologie startups en succesvolle technologiebedrijven zijn niet van de lucht. Vanzelfsprekend bijna, want startups zijn tegenwoordig al net zo hip als technologie. Er is een nieuwe revolutie gaande in de wijze waarop we ondernemen. Opvallend is dat de verbinding met Brabant, of specifiek de Brainport regio, niet als vanzelfsprekend wordt gemaakt. Terwijl dat helemaal geen gekke gedachte is.

Noord-Brabant heeft niet alleen een geweldige geschiedenis als het gaat om vooraanstaande technologiebedrijvigheid (denk aan de verbondenheid met PHILIPS). Het was ook de eerste Nederlandse provincie die op de golven van de ICT-revolutie de uitdaging oppakte om de samenleving te ondersteunen bij het omarmen van de mogelijkheden van ICT en het opkomende internet aan het einde van de vorige eeuw.

Steun voor het internet
In de tweede helft van de jaren negentig begonnen computers door te dringen tot het dagelijks leven van mensen. Dit kreeg een enorme impuls toen het world wide web werd gelanceerd in 1993 en steeds meer mensen online gingen. Computers werden de toegangspoort tot een hele nieuwe wereld en politici begonnen zich af te vragen of ze deze ontwikkeling moesten ondersteunen, opdat computers en Internet niet iets voor de lucky few zou blijven.

Zo kreeg de in 1997 opgerichte Nederlandse tak van de Internet Society heel snel steun van verschillende ministeries, maar ook van de grote operators en ICT-bedrijven in Nederland. Zoveel zelfs dat de Nederlandse tak binnen twee jaar uitgroeide tot de grootste afdeling van Internet Society (ISOC) na de moederorganisatie in de Verenigde Staten. ISOC beheert de belangrijkste standaarden en protocollen van het internet en heeft tot doelstelling het algemeen maatschappelijk nut en de mogelijkheden daartoe van het internet uit te dragen.

Initiatief van groot belang
In Provinciale Staten van Noord-Brabant zaten ook enkele politici die haarfijn aanvoelden dat er iets aan gebeuren was dat nauwelijks in belang kon worden onderschat. Vier van hen namen eind 1999 het initiatief om Gedeputeerde Staten te vragen een programma te beginnen dat de provincie Noord-Brabant zou opstoten in de vaart der ICT-volkeren. Ongeveer in dezelfde periode initieerde Nederland Kennisland het initiatief om te komen tot een ‘Kenniswijk’ in Nederland.

@Brabant en Kenniswijk
Dat laatste idee werd opgepakt door het ministerie van Verkeer en Waterschap, dat een wedstrijd uitschreef waarop vijftien steden een bidbook uitbrachten om die Kenniswijk te worden. Het bidbook van Helmond en Eindhoven werd uitverkoren om tot werkelijkheid te worden gebracht. Ook het provinciale initiatief kreeg in de jaren 2000 en 2001 steeds meer vorm. Er werd 8 miljoen gulden uitgetrokken voor het project @Brabant, een stimuleringsproject dat met name maatschappelijke organisaties uitdaagde ICT en internet te gaan gebruiken. Het project richtte zich op onderwijs, zorg, ouderen en overheidsorganisaties.

Met deze twee projecten, @Brabant en Kenniswijk, veroverde Noord-Brabant onmiddellijk de koppositie in Nederland. Zowel @Brabant als Kenniswijk zijn, nadat ze in 2004 en 2005 werden beëindigd, uitvoerig geëvalueerd en werden behoorlijk bekritiseerd. Geen van beide voldeed aan de verwachtingen die bij aanvang waren geformuleerd.

Toch hebben ze Brabant een voorsprong gegeven die jarenlang duurde. Zelfs toen er na 2004 geen enkele vorm van stimuleringsbeleid meer werd gevoerd. Dit had wel tot gevolg dat provincies die wat later aanhaakten, maar het wel volhielden, soms nog tot op de dag van vandaag, Noord-Brabant ondertussen op verschillende terreinen hebben ingehaald, zoals op het gebied van de beschikbaarheid van glasvezel.

De Wet van Moore
Op dit moment is er opnieuw sprake van versnelling in de wereld van de informatie- en communicatietechnologie. Allereerst begint exponentiële groei van de kracht van ICT, de zogenaamde Wet van Moore, een daadwerkelijk zichtbare invloed uit te oefenen op onze samenleving. Dat gebeurt vaak heel dichtbij zonder dat we het eigenlijk merken, wanneer we onze smartphones en tablets gebruiken. Apparaten die veel krachtiger zijn dan onze computers van tien tot vijftien jaar geleden. Ook dat we voortdurend online zijn en informatie betrekken van waar dan ook ervaren we niet meer als iets bijzonders.

Een nieuwe generatie
Daarnaast zijn er ook veel krachtiger signalen die ons aan het denken zetten. Er ontstaan nieuwe bedrijven die oude bedrijfstakken volledig overhoop halen, of zelfs van de kaart vegen. Het tempo van de opkomst van Amazon en volgers als bol.com in Nederland of Zalando in Duitsland konden we nog volgen, terwijl ze een bijna niet te beschrijven impact op de retail en daarmee op het aangezicht van onze binnensteden hebben. Ondertussen is er echter alweer een nieuwe generatie bedrijven opgestaan die nog veel sneller tot ontwikkeling komt: ArBnB, Booking.com, Uber. Deze bedrijven zijn zo disruptief dat ze zelfs flinke tegenstand weten op te roepen. Tienduizenden taxichauffeurs zijn het afgelopen jaar de straat opgegaan of hebben gestaakt om Uber en Pop-Uber tegen te gaan. Hoogstwaarschijnlijk tevergeefs.

We hebben niet alleen te maken met een technologische exponentiële ontwikkeling. Er is ook een revolutie gaande in de wijze waarop we ondernemen. Vooral jonge mensen starten razendsnel nieuwe bedrijfjes. Heel soms onmiddellijk succesvol: WhatsApp, Spotify, Facebook, maar meestal eindigend met een flop. Dat is echter geen reden om te treuren, maar juist opnieuw te beginnen. Honderd keer liever dit dan bij een ouderwets groot bedrijf gaan werken.

Nieuw initiatief
Voor mij zijn dit de signalen van een nieuw tijdperk. Een tijdperk waarin technologie een steeds grotere rol gaat spelen, maar waarin ondernemerschap een enorme ‘boost’ krijgt. Natuurlijk gaat die enorme technologievlucht ook gepaard met heel veel kwalijke zaken, waarvan de dreigende teloorgang van onze privacy er slechts een is. Toch geef ik er de voorkeur aan hier voor onze samenleving enorme kansen te zien. Kansen om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken, zoals de energietransitie en verduurzaming van onze samenleving, de vernieuwing van de zorg, het versterken van mogelijkheden voor mensen om actief te blijven participeren in de samenleving. Ook kansen om onze economie te vernieuwen door het grootschalig stimuleren van de toepassing van ICT, waardoor we bijvoorbeeld op het gebied van ‘smart industries’ een beslissende voorsprong nemen. Het ondersteunen van nieuwe ondernemingen en nieuw ondernemerschap.

Er is hier in Nederland nergens zo’n vruchtbare bodem voor als in Brabant, en met name in Brainport. Zouden er niet weer eens een paar Statenleden met een gedurfd initiatief moeten komen? En dan dit keer wel doorpakken…