Beslissen zonder begrijpen

AI stuurt niet langer alleen tools en systemen aan. Het spoort ons ook aan om nieuwe vragen te stellen. Over wie we zijn, wat we willen, en hoe we samenleven. Daarom is BrabantKennis gestart met de verkenning Beslissen zonder begrijpen. Om zo te helpen bewustwording en grip te verkrijgen in relatie tot de ontwikkelingen van AI in Brabant (en de rest van de wereld). Want Brabant verandert. Niet los van de wereld, maar middenin alle verandering. AI doet ook hier zijn intrede, in zorginstellingen, het bedrijfsleven, boerderijen en bestuurskamers.

De keuzes die we nu maken, hebben gevolgen voor onze toekomst. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat AI ons niet overkomt? Zodat we het niet alleen leren begrijpen als ontwikkeling, maar juist zien als een uitnodiging? Om opnieuw na te denken over werken, samenleven, autonomie, vertrouwen, creativiteit, en (be)grip. En: wat gebeurt er als we de technologie voeden met onze waarden, verhalen en dromen? Hoe pakken we dat aan?

Eind 2024 hebben we de eerste small steps binnen onze verkenning Beslissen zonder begrijpen al gezet. We organiseerden in december 2024 een evenement over Europa en AI, samen met Pakhuis de Zwijger en Studio Europa Maastricht. Ook tijdens Nieuwe Maan: festival voor transformatie dat we samen met Parktheater Eindhoven voor de derde keer organiseerden in januari 2025 was er veel aandacht voor kunstmatige intelligentie in zowel voorstellingen als Maanredes.

Het eerste deel van 2025 hebben we richting bepaald voor andere elementen van de verkenning. We ontwikkelen samen met HyperCulture een beeldtaal, die gedurende de veranderingen van de verkenning, op basis van onze input, mee gaat bewegen met ons eigen vergrote inzicht. Floris Vos en Peter van Riet van HyperCulture zeggen daarover het volgende:

"Wij zijn altijd nieuwsgierig naar de rol van (nieuwe) technologie in ons visuele werk. De opkomst van AI daagt ons uit om onze werkwijze verder te verkennen en nieuwe processen toe te laten. Het roept vragen op over de waarde van creativiteit, en over wat er mogelijk verloren gaat aan eigen ervaring, inzicht en intuïtieve kennis.
Werken met AI voelt soms als een vorm van semantische verzadiging, waarbij herhaling betekenis afvlakt en woorden of beelden hol gaan aanvoelen. Juist daarom is het van groot belang om een werkwijze te vinden waarin de rol van het eigen, interne proces bewaakt blijft.
AI als creatieve partner betekent voortdurend balanceren tussen controle nemen en loslaten. Het is een ritmisch proces van in- en uitademen, van grip krijgen en ruimte geven. We maken dit proces onderdeel van onze beeldtaal, die daarmee nauw aansluit bij hoe we de samenwerking ervaren.
We werken in collagevorm, waarbij we als editors grof snijden in de overvloed aan data. Zo ontstaat een beeldtaal die het iteratieve karakter van ons proces weerspiegelt – een stapeling van fragmenten uit parallelle werelden, die samen een groter verhaal onthullen."

Dat grote verhaal gaan we verder vormgeven met de rest van onze verkenning. Daarvoor zijn verschillende onderdelen in ontwikkeling: 
> We ontwikkelen miniscenario's i.s.m. Pantopicon; korte vooruitblikken waarin we de toekomst van Brabant gaan schetsen, waarbij de impact van AI op het Brabant van dan centraal staat.
> In samenwerking met Tilt loopt een residentietraject met een auteur, die een kort fictieverhaal ontwikkelt.
> Om alle inhoudelijke en creatieve trajecten een voedingsbodem te geven, vroegen we het PON & Telos voor ons te onderzoeken hoe Brabanders en Brabantse bestuurders AI gebruiken en hoe ze de techniek zien.

Alle input van deze trajecten gaan we samenbrengen tijdens de BrabantKennis AI theatershow op 4 december in Theater aan de Parade. Reserveer deze datum alvast in je agenda!