Beslissen zonder begrijpen over AI: terugblik Zomersessies 2025
Tatoeages ontwerpen, leren zingen, Sinterklaasgedichten schrijven, vergaderingen automatiseren, vertaalhulp in het buitenland, vakantie plannen, research, gepersonaliseerde recepten genereren, statistieken combineren... De circa 200 bezoekers aan de Koningshoevenontmoeting Zomersessies gebruiken AI voor zeer diverse toepassingen, zo bleek na de openingsrondvraag van dagvoorzitter Eveline van Rijswijk.
Waar gebruik jíj AI voor? Begrijp je hoe AI werkt? En sta je wel eens stil bij de uitdagingen zoals privacy, energieverbruik, aansprakelijkheid, de menselijke maat en de rol van overheid?
Afgelopen vrijdag organiseerden we voor de derde keer samen met Tilburg University, Gemeente Tilburg en de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM) de Koningshoevenontmoeting Zomersessies over AI. Het centrale thema was, net als onze verkenning, Beslissen zonder begrijpen. Tijdens de Zomersessies 2025, voorafgaand aan de Koningshoevenontmoeting, gingen bestuurders, wetenschappers en ondernemers met elkaar in gesprek over de impact van kunstmatige intelligentie. AI biedt ongekende mogelijkheden, maar roept tegelijkertijd fundamentele vragen op over verantwoordelijkheid, ethiek en regie.
Rode draad: creativiteit en controle
Pauline Vantilt van Dembrane demonstreerde de kracht van hun AI-tool ECHO waarmee een korte brainstorm van duo's in de zaal werden gestructureerd en samengevat. Uit de gesprekken kwam een duidelijke rode draad naar voren: AI wordt steeds vaker gezien als persoonlijke assistent en creatieve sparringpartner. Denk aan toepassingen in design en mode, of zelfs als relatietherapeut. Tegelijkertijd leeft de behoefte om controle te houden. Zorgen over privacy, aansprakelijkheid, betrouwbaarheid en dataverbruik werden breed gedeeld. En, hoe reguleren we effectief, zonder de impact op menselijk contact en welzijn uit het oog te verliezen?
Nieuwsgierig naar de andere bevindingen? Je leest het volledige rapport hier.
Inzichten uit de praktijk van onze sprekers
- Eric Postma (Tilburg University) vertelde hoe ELSA Labs onderzoek doen naar AI in praktische situaties, inclusief juridische en sociale obstakels. Het grote voordeel van AI zit voor hem vooral in de onderzoekskracht. Grote maatschappelijke onderzoeken worden mogelijk gemaakt dankzij AI, doordat patronen en verbanden zichtbaar worden over sectoren heen. En dat ook nog eens super snel en in de structuur waar jij om vraagt in jouw prompt. Zijn advies: “Beslissen zonder begrijpen is onacceptabel. School je in AI. Begrijp de basis, speel ermee in je eigen domein en ontdek zowel beperkingen als kansen.”
- Niels Tukker van Carv.com liet zien hoe AI recruiters weer menselijk kan maken door repetitieve taken over te nemen, zodat er voor de recruiter meer tijd overblijft voor de échte verbinding.
- Bij Rijk Zwaan ontwikkelen en produceren ze nieuwe groenterassen. Erwin van Arkelen legt uit hoe ze dankzij AI, data en IT steeds sneller en preciezer keuzes kunnen maken. Ook benadrukte hij een vaak vergeten kant: AI is grootverbruiker van energie. Voor Rijk Zwaan is stroom de grootste uitdaging in de toepassing van AI.
- Ralph Geers (wethouder, ’s-Hertogenbosch) maakte duidelijk: AI kan rubriceren, analyseren en ondersteunen, maar morele beslissingen blijven bij mensen. “Beoordeel altijd waar AI echt waarde toevoegt.”
- Esther Keymolen (Tilburg University) wees erop dat ethiek niet alleen iets is voor commissies of klankborden. Iedereen moet zich bewust zijn van de ethische vragen rond technologie. Menselijke creativiteit en het onverwachte zijn onvervangbaar – zet AI vooral in om eigen creativiteit te versterken.
Take-aways voor bestuurders en beleidsmakers
- Experimenteer in je eigen domein. Door met AI te oefenen in een onderwerp of met een tool die je goed beheerst, herken je waar AI werkelijk versnelt en waar het vooral ruis oplevert.
- Begrijp de basis. Beslissen zonder begrijpen is riskant – kennis van AI is cruciaal om verantwoorde keuzes te maken.
- Houd regie. Laat AI ondersteunen, maar leg morele en strategische beslissingen bij mensen.
- Blijf oog houden voor creativiteit en menselijkheid. Technologie mag inspireren, maar niet vervangen wat ons uniek maakt.
- Vergeet de randvoorwaarden niet. Energieverbruik, privacy en aansprakelijkheid zijn randvoorwaarden die bepalen of AI echt toekomstbestendig is.
De Zomersessies maakten duidelijk: AI verandert niet alleen hoe we beslissingen nemen, maar ook welke vragen we onszelf stellen. Het gaat niet om wat AI kan, maar om wat wij willen dat AI doet – en vooral om wat we níet willen overlaten aan machines. Focus op de rol van de mens. Wat willen wij eigenlijk? Waar willen we AI voor gebruiken? Leuk wat er allemaal kan, maar laten we ook eens een stap terugzetten in ons denken.
Één manier om dat te doen is door verbeeldingskracht te gebruiken. Daphne Huisden schrijft voor BrabantKennis een kort verhaal over de impact van AI op het dagelijks leven in Brabant. Zij gaf tijdens de Zomersessies een eerste voordracht van dat verhaal, en dat smaakte naar meer!
Het verhaal van Daphne, onderzoek van Het PON & Telos over hoe Brabanders denken over AI, prikkelende toekomstscenario's en een ware Brabantse AI-tiquette presenteren we op 4 december in Theater aan de Parade in Den Bosch. In een pakkende theatershow zullen we de dilemma's levend maken. Want alleen door te begrijpen wat AI werkelijk is en kan, kunnen wij richting geven aan deze transformatie.
De vraag is niet óf AI onze wereld zal veranderen, maar hoe we ervoor zorgen dat we die verandering bewust vormgeven. Meld je aan om er op 4 december bij te zijn: De grote Brabantse AI-theatershow | BrabantKennis
> Zomersessies 2025
SPREKERS
Daphne Huisden
Auteur, debuteerde eind 2010 met de roman Alles is altijd fictie die genomineerd werd voor de Academica Literatuurprijs. In 2021 verscheen haar derde roman, Charlatans.
Eric Postma
Professor Artificial Intelligence aan Cognitive Science & AI department, Tilburg University en Jheronimus Academy of Data Science (JADS).
Erwin van Arkelen
Teamleader IMS Data Solutions en IM R&D, Rijk Zwaan
Esther Keymolen
Professor regulering digitale technologie, filosofie en technologie-ethiek, Tilburg University
Niels Tukker
Oprichter en CEO recruitment tech startup Recrubo
Ralph Geers
Wethouder Den Bosch, verantwoordelijk voor (o.a.) data-economie en innovatie. Heeft als wethouder bijgedragen aan het versterken van digitale vaardigheden, ethisch datagebruik, en diverse AI-pilots opgezet.
