Tijdens de Trendnacht 2022 richtten we samen onze blik op een Economische (R)evolutie. We verkenden met ruim 280 gasten in het Klokgebouw in Eindhoven de mogelijkheden van een nieuwe balans in de toekomst. Wie willen we zijn als Brabant? We moeten het samen dragen en samenwerken. De mogelijkheden zijn legio, maar waar komen zij samen en hoe kunnen zij elkaar versterken? Wie zijn de afbrekers, aanpoters, voorvechters van gisteren, vandaag en morgen?
Fotografie Jostijn Ligtvoet
Brabant kent een sterke economie. Dat is een van de belangrijkste narratieven waarop het zelfvertrouwen van Brabant is gestoeld. Na de teloorgang in de jaren 90 van de vorige eeuw hebben we ons met succes opnieuw uitgevonden. Maar is dat voldoende voor de komende dertig jaar? Zijn we al de economie van de toekomst of lopen we het risico om wederom in een grote crisis te belanden?
Nieuwe economie, circulaire economie, alledaagse economie, betekeniseconomie. Datagedreven economie. Maar ook groene groei, fantoomgroei, postgroei en brede welvaart. Er zijn veel bewegingen die erop duiden dat we in een nieuwe fase (moeten) komen. Dat het economisch anders moet.
Juist voor een provincie als Brabant waar de economie een paradepaardje is geworden roept dit vragen op. Welke nieuwe manieren van economie zien we al in Brabant? Lopen we voorop of kan er nog wel een tandje bij? Is het überhaupt mogelijk om hier enige sturing aan te geven? Onder leiding van kunstenaar Lucas De Man gingen we vanavond op zoek naar antwoorden én naar vragen.
In deze korte video door BrabantKennis duiken we in de economie van Brabant. In een korte beschouwing kijken we naar de geschiedenis, het nu en de toekomst. Wat zijn de Brabantse waarden, wat zijn de risico's en waar zitten onze krachten en kansen? Kan het ook anders?
Met bijdragen van gedeputeerde provincie Noord-Brabant Martijn van Gruijthuijsen, Patrick Vermeulen van Het PON & Telos, Brigit van Dijk - van de Reijt van de BOM en Jos van den Broek van BrabantKennis.
Deze video is gemaakt door Full Frame tbv de BrabantKennis Trendnacht 2022 Economische (R)evolutie.
De Nederlandse band Mensenkinderen speelde het themanummer van de avond. Zij schreven speciaal voor de Trendnacht een aangepaste tekst op hun nummer 'Hoe kan het ook anders?'. Je leest de integrale tekst hier én het nummer is binnenkort terug te luisteren op Spotify.
Hoe kan het ook anders?
je zou wat minder moeten werken
zei de dokter tegen mij
meneer uw bloeddruk is gestegen
u loopt er niet zo lekker bij
ik zeg dokter wat een onzin
ik heb toch alles voor elkaar
ik heb mijn bonus net gekregen
en heb er nog een paar te gaan dit jaar
waar gaan we naartoe
zeg me dat het niet zo is
dat ik me gewoon vergis
is dit het eind of ‘t begin
tijd voor een verandering
wie breekt er af
en vecht er voor
ze is al zeven maanden zwanger
en vaak erg overstuur
ik wil een nieuwe kinderwagen
maar ik loop al maanden achter met de huur
ze krijgt jeuk op vreemde plekken
het doet ook soms een beetje pijn
ik vond een sjekkie in mijn badjas
wat een opsteker
alsof het zo moest zijn
waar kan ik nog heen
ik zit vast in het systeem
zeg me dat het niet zo is
dat ik me gewoon vergis
is dit het eind of ‘t begin
tijd voor een verandering
ik weet dat het mogelijk is
dat er ergens wel een antwoord is
hoe kan het ook anders
hoe kan het ook anders
Keynote spreker Roxane van Iperen bekijkt de wereld met een financieel-economische blik, ontleedt als geen ander machtsstructuren en heeft een scherp oog voor hypocrisie, ongelijkheid en integriteitskwesties.
In haar lezing zei ze: ‘Wanneer politieke leiders het laten afweten een koers te bepalen om door deze mijnenvelden te navigeren, ontstaat er ruimte voor radicale stemmen, en voor burgers om naar elkaar te wijzen: de ‘ander’ als oorzaak van alle ellende, waarbij ‘de ander’ meestal de vreemdeling is. Ruimte, ook, voor valse nostalgie naar ‘die goede oude tijd’, toen alles beter was. Wanneer een vergezicht maar niet duidelijk wordt, niemand met trefzekere hand een punt schetst waarnaar we op weg zijn, ontstaat er rumoer over de route, en de offers die ervoor nodig zijn die route af te leggen.’
Het Eindhovens Dagblad plaatste op 23 september een bewerking van de keynote die Roxane uitsprak tijdens de Trendnacht. Je leest het artikel hier. Ook een audio-opname van de keynote is binnenkort beschikbaar!
Voor wie nog meer wil lezen van Roxane, in mei 2022 verscheen haar laatste essay in boekvorm: Eigen welzijn eerst: hoe de middenklasse haar liberale waarden verloor.
Daarnaast stonden er inspirerende talks op het programma, van onze favoriete afbrekers, aanpoters en voorvechters van de economie van morgen:
Shinta Oosterwaal
In het boek Thrive beschrijft Shinta hoe je anders kunt omgaan met economie. Tijdens de eerste ronde vertelt ze over disassociatie als we naar economie kijken. Is het oké om rijk te zijn als er armoede is? Is het goed om te nemen ten koste van de natuur. Er is veel kapot, maar we kunnen het samen helen, zoals ook de Japanse kunst Kintsugi voor de economische transitie wat kan betekenen.
Tijdens de tweede ronde brengt ze in de praktijk wat ze eerder deelde, door mensen te laten delen waar ze zelf voor vechten. ‘Voorvechten is ultiem helen. Want met elkaar kunnen we helen wat kapot is. Door te delen wat we voorvechten: voor sommigen geschreeuw en voor anderen gefluister.’
Geert Wilms Bij Landbouw Innovatie Brabant (LiB) verbinden ze de Brabantse land- en tuinbouw met haar omgeving, de markt en de maatschappij. Geert deelde veel voorbeelden: ‘Ik heb er vertrouwen in dat de beweging groter wordt. Jaren geleden had ik slechts 2 voorbeelden kunnen noemen. Nu wel 200. Er zijn zoveel prachtige initiatieven in Brabant en dat stemt hoopvol.’
Matthijs Janssen Matthijs (Universiteit Utrecht) stelt de vraag; Kan innovatiebeleid ook anders? Hij deelt hoe we juist meer missiegedreven kunnen werken aan een duurzame toekomst. ‘We willen niet zomaar meer innovatie, maar keuze en invloed hebben op het type innovatie. Daarvoor moet je veel meer soorten beleid gaan voeren. Zijn aanbeveling: ‘Wees ambitieus (in doelen), realistisch (in wat wel/niet kan) en wees expliciet.’
Gijs Dierckx Om het anders te doen wordt vaak naar innovatie gekeken. Gijs (DRIFT) gaat juist op zoek naar innovatieve slopers en vertelt in welke valkuilen we stappen als het om innoveren gaat. Exnovatie is een tegenhanger van innovatie. Een favoriet begrip van Gijs. ‘Om bestaande gedachtepaden te doorbreken moet je dingen ontleren. Denk ook eens na over dingen we kunnen stoppen. Destabiliseren, afbreken en uitfaseren.’
Paul Schenderling Volgens Paul kan en moet het anders én veel beter. Groene groei is het dominante paradigma. Maar daar is geen wetenschappelijke onderbouwing voor. Hij haalt de Jevons paradox aan, die overal is. Volgens hem is het echt een misser dat in beleid alleen wordt gekeken naar de productieketen van economie, maar aan de consumptiekant nauwelijks beleid ontwikkeld wordt.
De gasten werden verder getrakteerd op een divers randprogramma, met art installaties van designer Jelle Mastenbroek, een pop-up boekenwinkel van Van Piere Eindhoven, live field research door Lucas de Man's Nieuwe Helden, een heel bijzondere fotobus en een gezellig hapje en drankje met oude bekenden en nieuwe gezichten. Ties van de Werff alias DJ Joop stelde speciaal voor de Trendnacht de enige echte 'Hoe kan het ook anders'-Spotify playlist samen. Je vindt m hieronder! Met alle nummers, van Lennons 'Working class hero' tot 'Get up, stand up' van The Wailers.
Aan het eind van de avond kwam iedereen samen in de hoofdzaal voor de wrap-up van Lucas De Man en zijn team Nieuwe Helden Amber en Michael Bloos. Amber en Michael deden tijdens de Trendnacht veldonderzoek onder de gasten om te zoeken naar antwoord op de vraag: 'Welke afspraken maken we samen voor een andere toekomst?' Welke eerste stappen wil het publiek van Trendnacht 2022 zetten richting een nieuwe economie in Brabant?
Amber en Michael Bloos: "Wij vroegen het publiek naar hun visie op een nieuwe economie. En die wordt gedeeld. Soms eerst twijfelend, dan vaak niet meer te stoppen. Wij hier in Brabant kunnen en willen het anders doen, klinkt het steeds luider. Hoe dan concreet?"
Amber en Michael haalden ideeën op en vatten ze samen. Vervolgens besloten de aanwezigen waar ze voor wilden gaan staan. Dit zijn de afspraken die het publiek van BrabantKennis Trendnacht 2022 wil maken:
1. Regeneratieve landbouw
Investeer in biologische en regeneratieve landbouw. Landbouw die goed is voor de biodiversiteit, voor de aarde. Help boeren bijvoorbeeld hun bedrijf om te bouwen in plaats van hen uit te kopen.
2. Nieuw economie onderwijs
Jong geleerd, oud gedaan. Er zijn veel meer opties dan alleen communisme of kapitalisme. Donuteconomie, well-being economie, gemene goed economie… Leer dat economie iets sociaals is, gebaseerd op afspraken. In het verlengde hiervan: zet in op soft skills. Empathie, creativiteit en flexibiliteit zijn hard nodig voor de toekomst.
3. Bedank de kip
Wie de eieren neemt, bedankt de kip. Oftewel, geef een deel van je winst terug aan de maatschappij. Winsten kunnen wel naar het buitenland vloeien maar een deel moet hier blijven en lokaal bijdragen. Concreet stelde iemand voor dat alle bedrijven 10% van hun winst in een welvaartsfonds moeten stoppen.
4. Minder = meer
Durf ook dingen te stoppen of zelfs af te bouwen. Bijvoorbeeld: persoonlijk autobezit in steden, speculatie op grond, marktwerking in wonen. Doorbreek het adagium van oneindige groei. Minder kan immers ook leiden tot een vorm van meer.
5. 1, 2, 3 en gaan
Een aantal jongeren vertelde: er komt zoveel op ons af, het is chaos. Wij willen duidelijkheid. Wat zijn de prioriteiten? Stel een helder doel en presenteer een stappenplan waar je je aan houdt. 1, 2, 3 en gaan!
En als goede runner-ups:
- Directe democratie
Zorg voor directe inspraak, neem de onderlaag mee, zorg ervoor dat verschillende stemmen gehoord en gerepresenteerd worden. Bijvoorbeeld met Burgerraden. En met Probleem-representatie: betrek bij het zoeken van een oplossing altijd mensen die daadwerkelijk last hebben van het probleem. Zodat niet een klein groepje mensen beslissingen neemt voor een gehele groep.
- Gratis heterogene ontmoeting
Er is behoefte aan meer publieke plekken waar mensen gewoon mogen zijn. Waar je niets hoeft te kopen. Waar mensen vanuit verschillende lagen, dwars door bubbels heen elkaar kunnen ontmoeten. De mensen van de bibliotheek, raadden de bibliotheek aan.
Lucas De Man sluit de avond af met een oproep aan de oudere generatie:
"De jonge generatie kan niet zonder oudere generatie. Jullie zitten op posities en hebben de veiligheid om keuzes te maken. Jullie kunnen uit veiligheid en posities beslissen: wij helpen mee.
Kijk naar onze jongeren nu; er is heel veel angst. Veel kwetsbaarheid en onzekerheid. Dat is geen bodem voor nadenken en revolutie – dat is de bodem voor angst en geweld.
Wij hebben elkaar nodig om te zeggen; in plaats van angst die omslaat naar geweld, angst die omslaan naar zoeken en met elkaar gaan proberen te zoeken.
Oudere mensen zijn dé sleutel. Help die jonge mensen om mee te doen. Toon zelf dat je burgerlijk ongehoorzaam bent en dan komt het misschien beter dan het nu lijkt te gaan komen."
